Loslaten van perfectionisme begint bij weten wat de kern is. Dit artikel begint daarmee. Doe ook de test. Daarna kun je lezen over de negatieve gevolgen van perfectionisme, waarom loslaten nodig is en wat de eerste stappen daarin zijn.

 

Wat is perfectionisme?

De kern van perfectionisme

De kern van perfectionisme: jezelf willen bewijzen. Een veelgehoorde gedachte: “Wat zullen anderen wel niet van me denken?” Je wilt er graag bij horen, goedkeuring krijgen. Voor je gevoel doe je het echter nooit goed genoeg.

Perfectionisten hebben de overtuiging dat wanneer zij alles perfect doen, zij zich niet hoeven te schamen en dat zij niet zullen worden afgekeurd door andere mensen. We denken dat we hiermee onszelf beschermen, maar het weerhoudt ons er juist van om onze vleugels uit te slaan en creatieve ideeën naar voren te brengen.

De meeste mensen met perfectionisme hebben moeite met de volgende zinnen: Ik ben de moeite waard. Ik mag er zijn. Perfectionisme is echter niet voor iedereen hetzelfde. De één gaat keihard werken om zo goed mogelijk werk af te leveren. De ander krijgt steeds meer last van die kritische stemmetjes. Perfectionisme loslaten betekent dat je geen bevestiging meer gaat zoeken.

 

Het moeten presteren

Eén van de boosdoeners is onze maatschappij. Het draait om ambitie, presteren en nog een presteren. We leven in een echte prestatiemaatschappij. Hoge eisen stellen is de norm. We voelen enorm veel druk om het goed te doen. Loslaten van perfectionisme wordt daarmee extra moeilijk.

De prestatiedrang is bijvoorbeeld te zien bij de volgende kenmerken:

• FOMO: the fear of missing out
• Faalangst: de angst om iets fout te doen
• Jezelf vergelijken met anderen
• De lat hoog leggen

Je kunt hier meer over lezen in mijn artikel over de prestatiemaatschappij: https://schaamteloosimperfect.nl/prestatiemaatschappij/

 

Perfectionisme: doe de test

Ben jij perfectionistisch? Er is geen wetenschappelijk onderbouwde test voor perfectionisme. Perfectionisme uit zich ook op verschillende manieren. Wat het soms moeilijk maakt om perfectionisme vast te stellen, is dat mensen zichzelf niet perfect vinden. Dus denk jij nu: “Nee hoor, ik ben niet perfectionistisch, want mijn werk/uiterlijk/vaardigheden zijn verre van perfect”, dan heb je een goede kans dat jij juist perfectionistisch bent.

Wat je verder kunt doen, is heel eerlijk naar jezelf kijken. Hoeveel van onderstaande punten kun jij afvinken?

 

Hoeveel pijnpunten kun jij afvinken?

• Ik werk hard, maar haal er weinig voldoening uit
• Ik maak me zorgen over van alles en pieker veel
• Mijn leidinggevende is tevreden, maar ik niet
• Ik ben een echte doorzetter en wil alles goed doen
• Feedback van leidinggevende of collega’s voelt vaak als kritiek
• Ik moet veel van mezelf: sociaal zijn, gezond eten, sporten.
• Ik voel me minderwaardig en ben bang voor afwijzing
• Ik heb weinig energie en geen tijd voor ontspanning
• Ik doe alles zoals het hoort, zoals anderen van mij verwachten
• De motivatie vinden om te doen wat ik echt wil lukt niet

Meer dan drie vinkjes? Dan is er een grote kans dat jij perfectionistisch bent.

 

 

 

Wat zijn de negatieve gevolgen van perfectionisme?

 

De invloed van stress

Mensen die last hebben van perfectionisme zijn steeds op zoek naar bevestiging. Een compliment wordt echter niet serieus genomen. Ze gaan er vanuit dat de ander het niet meent. Of ze zeggen dat het niet voorstelt. Het gevecht om zichzelf te bewijzen houdt daarom nooit op.

We willen altijd meer.
We willen het steeds beter doen.
En wie geven we de schuld als het niet lukt?

Juist. Onszelf.

Dan hadden we maar beter ons best moeten doen.

Veel mensen lopen, nee nog beter: rennen, zichzelf voorbij. Ze voelen zich niet goed genoeg. En in plaats van aan dat gevoel te werken, gaan ze alleen maar harder werken en meer hun best doen. En dat geeft continue stress.

Nu is stress op zich niet verkeerd. Stress zorgt ervoor dat we klaar staan om te vluchten of vechten. Dat is een belangrijk oermechanisme waarmee we onszelf beschermen.

 

De invloed van hormonen

Wanneer we in een stresssituatie zitten, maakt ons lichaam adrenaline aan. Dit heeft allerlei lichamelijke gevolgen, zoals een stijgende bloeddruk. Normaal gesproken, wanneer de stress voorbij is, komt er endorfine vrij en komen we in de rustmodus.

Bij langdurige of hevige stress wordt het hormoon cortisol aangemaakt. Grote hoeveelheden hiervan zijn schadelijk voor onze hersenen. Verbindingen tussen de hersencellen verdwijnen, wat een veelvoorkomende oorzaak is van depressies.

Tegenwoordig hebben we veel meer stresssituaties. We moeten van alles en komen niet toe aan échte rust. Bij perfectionisme is de mate van stress te hoog of is er sprake aanhoudende stress. Door de constante aanwezigheid van adrenaline kunnen daardoor ook andere klachten ontstaan, omdat de spieren vaker gespannen zijn. Je kunt denken aan hoofdpijn en nek- en rugproblemen. Of slapeloosheid.

Al deze klachten kun je tegengaan. Daar moet je wel wat voor doen, zoals het loslaten van perfectionisme.

 

Perfectionisme = zelfvernietiging

Met perfectionisme doe je aan zelfvernietiging. Perfect zijn bestaat namelijk niet. Het perfecte leven is gewoon niet haalbaar. Perfectionisme is daarnaast verslavend. Wanneer iets niet naar verwachting gaat, denken we dat wij het niet perfect genoeg hebben gedaan. En daardoor gaan we nog harder proberen om het perfect te maken en alles goed te doen. Je krijgt constant het gevoel dat je faalt, dat het jouw fout is, dat je niet goed genoeg bent. Als gevolg ga je weer harder je best doen. Op die manier ga je steeds door.

Je rent jezelf voorbij. Je helpt jezelf in de prak.

 

 

Is loslaten van perfectionisme nodig?

 

Retorische vraag

Een veelgehoorde vraag die ik krijg is: is loslaten van perfectionisme nodig? Het is toch ook een mooie eigenschap? Als je voorgaande hebt gelezen, is het antwoord op deze vraag meer dan duidelijk. Ja, perfectionisme loslaten is hard nodig.

Begin bij jezelf af te vragen waarom je jezelf ook alweer wilt bewijzen.

 

Onszelf bewijzen. Waarom ook alweer?

Jezelf waarmaken. Of jezelf willen bewijzen. Waarom doen we dat eigenlijk? We willen niet onder doen voor anderen. We willen zorgen dat we alles uit onszelf halen. We willen een zo hoog mogelijke hypotheek. We werken keihard. We doen werk dat bij onze opleiding past. We doen een vervolgopleiding. We sporten. Op allerlei fronten doen we ons uiterste best.

Dat wil niet zeggen dat we onszelf ook zo goed vinden

Want als je hoge eisen stelt, haal je die maar zelden. Het lijkt dus altijd alsof het nog beter kan. Alsof het nog niet goed genoeg is.

Houden we al die ballen in de lucht, omdat we die ballen zelf zo belangrijk vinden? Heel vaak DENKEN we dat dit is wat anderen van ons verwachten. Het hoeft niet eens zo te zijn dat anderen dat ook daadwerkelijk verwachten.

 

Een levensveranderd inzicht

Een filmpje waarin dat heel mooi naar voren komt, laat ‘the work’ zien van Byron Katie: https://youtu.be/GM4jtnR6pww

Voor degene die haar niet kennen: Byron Katie is meer dan 10 jaar depressief geweest. Ze kwam haar slaapkamer bijna niet meer uit. Uiteindelijk kwam ze tot een levensveranderd inzicht: het lijden kwam doordat ze haar gedachtes geloofde.

In plaats van te proberen te voldoen aan de gedachtes van ‘hoe het zou moeten zijn’, ging ze haar gedachtes onderzoeken. Vragen waarmee ‘the work’ steeds mee begint zijn: Is het waar? Is het echt waar?

Door de realiteit te aanvaarden zoals het is, ontstond ongelooflijk veel vrijheid en vreugde.

 

The work

Byron Katie doet in onderstaand filmpje ‘the work’ met een man. Heerlijk om te zien hoe zij zijn gedachtes eens lekker overhoop gooit. Er zitten echt hele herkenbare stukken in het filmpje. Zo heeft de man het over ‘het gevoel dat je faalt, omdat je denkt dat anderen meer van je verwachten’.  Hij denkt dat hij belangrijk werk moet doen om zichzelf waar te maken. Hij schaamt zich ervoor wanneer dit niet lukt.

Op een gegeven moment zegt Byron Katie: Dus, je doet werk wat je niet leuk vindt en je maakt ontzettend lange werkdagen, alleen omdat je denkt dat iemand zou kunnen zeggen ‘that you’re not living up to your potential’.

 

Loslaten is nodig

Perfectionisme loslaten is nodig. Het begint allemaal bij het onderzoek van onze eigen gedachtes.

 

 

Aan de slag met perfectionisme

 

Je gedachtes onderzoeken

Durf jij het aan om jouw gedachtes te onderzoeken? Ik neem mezelf als voorbeeld.

Wij zijn verhuisd. We zijn kleiner gaan wonen. Dat levert behoorlijk wat reacties op:

• Ga je in een rijtjeshuis wonen??!!
• Is dat een tijdelijke oplossing?
• Wij betalen 6x zoveel hypotheek.
• Dat is wel een achteruitgang zeg!

Het zou gek zijn wanneer deze gedachtes niet zo nu en dan ook door mijn hoofd gaan. Tijd om deze gedachtes eens te onderzoeken. Te beginnen met de vragen waarmee Byron Katie ook vaak begint: Is het waar? Is dat echt waar?

 

Zijn deze gedachtes waar?

Is het waar? Op de persoon met de hoge hypotheek reageerde ik als volgt: Ja, dat is een keuze. Of een groot huis met een hoge hypotheek of een kleiner huis met een lage hypotheek. Een andere deelnemer aan het gesprek had het meteen in de gaten: Oh, dat past ook goed bij jullie levensstijl. En dat is het, wij willen niet krom liggen voor een hypotheek. We willen werk kiezen dat bij ons past. Extra vrije tijd met de kinderen hebben.

Dus, is het echt waar? Is het een achteruitgang is? Vanuit ons perspectief in elk geval niet.

Hoe staat het met jouw gedachtes?

En heb je de moed om ze los te laten? Want dan kun je door naar de volgende ronde: lekker imperfect zijn.

 

Lekker imperfect zijn

Perfect willen zijn, gaat over het streven naar goedkeuring van anderen. Erbij horen is één van onze eerste levensbehoeftes en heel normaal. We proberen dit te bereiken door ons aan te passen en dat staat nu juist het gevoel van erbij horen in de weg. Je kunt er namelijk pas écht bij horen wanneer je jezelf laat zien, jouw imperfecte zelf.

Het gaat dus om perfectionisme loslaten, jezelf accepteren en jezelf de moeite waard vinden.

Hoe zou het voor jou zijn als je lekker imperfect mag zijn? En dat je daar ook nog eens dikke lol bij hebt. Heerlijk toch?!

 

Hulp durven vragen

Hoe fijn het ook allemaal klinkt. En hoe graag we dit zouden willen bereiken. Toch vinden we het lastig om er hulp bij te vragen. Wij perfectionisten willen het liever zelf oplossen. Ook hier leggen we de lat dus weer erg hoog voor onszelf.

Maar stel je dit eens voor: Een vriendin van je vertelt dat ze erg veel last heeft van haar perfectionisme. Ze worstelt er al lang mee. Ze weet ook dat ze hier goede hulp bij kan krijgen, maar ze wil het eigenlijk zelf blijven proberen op te lossen. Ze blijft daardoor lang met haar problemen lopen. Wat zou je haar adviseren? Gun je haar die hulp?

Gun jezelf wat je ook een ander zou gunnen.

 

 

Gezonde inspanning of perfectionisme?

 

De lat lager leggen

Het is mogelijk om de lat lager te leggen voor jezelf. Je kunt leren om zachter voor jezelf te zijn.

“You deserve the love you would give to someone else”

Wanneer je hiermee aan de slag gaat, zul je mooie resultaten bereiken:

• Je gooit twijfels en onzekerheden overboord
• Je ontdekt jouw unieke kwaliteiten. En ja, die heeft iedereen 😊
• Je gaat doen wat je het liefste doet
• Daarbij trek je je minder aan van de verwachtingen van anderen
• Je gaat meer geloven in jezelf
• Je krijgt bergen energie en geniet weer volop van het leven

 

Twee vragen aan jezelf

Stel jezelf eens de volgende twee vragen. Probeer je in te beelden hoe het zou zijn:

1. Hoe zou het zijn als je door zou gaan zonder hulp te accepteren?
2. En hoe zou jouw leven eruit zien als jij geen last meer had van je perfectionisme?

Perfectionisme kan ernstige gevolgen hebben. Toch kun je er ook een mooie eigenschap van maken. Dit kun je doen door er ‘gezonde inspanning’ in de plaats te zetten van perfectionisme. Deze omschakeling kan een wereld van verschil maken. Ga daarom vandaag nog aan de slag met één van onze programma’s: https://schaamteloosimperfect.nl/programmas

 

Reactie van Lisette

“Ik besef mij meer dat ik niet hoef te voldoen aan hoge verwachtingen die ik mij stel. Ik hoef niet binnen een dag iets te bereiken. Ik heb geleerd om stappen te kunnen formuleren om relaxter richting een doel te werken. Ook herken ik duidelijk mijn grenzen en geef deze beter aan. Ik kan het aanraden aan iemand met faalangst, iemand die zichzelf erg hoge doelen stelt. Ik zou het afraden aan mensen die zelf niet willen veranderen en geen zelfinzicht hebben.” – (Lisette, 29)

 

Reactie van Afke

“Mijn grootste uitdaging was om over mijn faalangst heen te komen op de werkvloer en daarnaast mijn sterke en verbeterpunten in te kunnen zien. Doordat Janien vertelde over haar eigen ervaringen en hoe ze dit overwonnen heeft, dus als ervaringsdeskundige had ik het idee dat dit programma mij zou kunnen helpen. Ik heb ook wel eens bij een psycholoog gelopen maar voor mijn gevoel ging dat meer ‘volgens het boekje’ dan daadwerkelijk om de cliënt zelf.

 Door het maken van de opdrachten uit de verschillende modules leerde ik kijken vanuit een ander perspectief. Ik ben enorm streng voor mezelf geweest en zag alleen maar verbeterpunten. Nu kan ik zeggen dat ik trots ben op wat ik bereikt heb. Ik mag gaan genieten van mijn sterke kwaliteiten, hierdoor krijg ik weer meer energie. Je eigen gevoel geeft het juiste antwoord en niet de meningen van anderen.” (Afke, 27)

 

Wil jij ook in een stroomversnelling komen?

Door wat extra hulp kun je in een stroomversnelling komen, zodat je sneller weer lekker in je vel komt te zitten. Ook kun je tot inzichten komen die je zelf niet had kunnen bedenken.

Dus waarom zou je jezelf niet zo’n cadeautje gunnen?

 

Programma’s