Het belang van oma’s. En dat in een wetenschappelijk boek. Het boek heet: de opvoedparadox en is geschreven door de Amerikaanse Alison Gopnik. Zij is hoogleraar psychologie en filosofie en zelf ook oma. Het boek leest niet erg gemakkelijk. Het gebaseerd op de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen en dat zie je terug in de taal die in het boek is gebruikt. Toch heb ik het bijna 😉 helemaal gelezen en een paar opvallende punten voor jullie op een rijtje gezet.
Opvoeden = geen werk
Als opvoeder denken we vaak dat we iets kunnen doen in de opvoeding. Dat zou betekenen dat opvoeden een soort werk is, een baan. Het doel van het werk zou dan zijn dat je er op één of andere manier voor zorgt dat je kind beter, meer content en succesvoller zal zijn als hij volwassen is. Dit betekent dus dat jouw werk aan je kind zou leiden tot een beter resultaat dan wanneer je er geen werk van zou maken.
Opvoeden = wat we zouden moeten doen?
Opvoeden betekent volgens Gopnik dat ouders iets zouden moeten doen. In mijn woorden: Dat het ‘werken’ aan je kinderen wel van je vraagt dat je specifieke taken uitvoert. Dat je doet zoals het hoort. Dat je zorgt dat je kinderen succesvol, goedgemanierd en vrolijk zijn. Gopnik geeft aan dat zo langzamerhand ouders gaan aanvoelen dat hier iets mis mee is. Zoals:
- We maken ons zorgen dat onze kinderen het niet goed genoeg doen op school en tegelijkertijd dat ze lijden onder de prestatiedruk van de school.
- We vergelijken onze kinderen met de kinderen van vrienden en schamen ons dat we dat doen.
Ergens leggen we dus zelf ook die druk op onze kinderen.
Werken met een opvoedmodel
Om als arbeider/ouder goed werk te kunnen leveren, werken we met een opvoedmodel. Want net als de timmerman die een perfecte kast wil afleveren, willen wij natuurlijk een perfect kind afleveren. Zo’n opvoedmodel gaat dan ook verder dan alleen praktische tips. De methodes beloven dat je daarmee je doel kan bereiken: het perfect vormgeven van het leven je kinderen. Dat je, wanneer je het opvoedmodel goed toepast, je écht verschil kunt maken in hoe jouw kind uiteindelijk als volwassene zal worden.
Maar als opvoeden toch niet een soort baan is, waarom doen we het dan? Als we niet hoeven te werken naar een perfect resultaat van onze kinderen, wat is het doel dan?
De eeuwige twijfel als ouder
Als ouder kun je altijd blijven twijfelen aan jezelf. Zo stelt Gopnik, die ondertussen zelf tot de oma’s behoort, zichzelf ook allemaal vragen:
– Was ik te overbezorgd toen ik mijn zoon van 8 nog steeds elke dag naar school bracht?
– Of was ik niet bezorgd genoeg toen ik hem op zijn 9e alleen liet gaan?
– Had ik erop moeten blijven aandringen dat mijn zoon zijn school zou afmaken in plaats van te proberen muzikant te worden?
– Had ik moeten blijven dwingen om de computer uit te zetten en te gaan lezen? Of had ik hem moeten leren programmeren?
– En het alermoeilijkste: had ik eerder of later moeten gaan scheiden in plaats van tijdens het eindexamen van mijn jongste?
Ook Gopnik, met haar professionele ervaring, weet de antwoorden niet. Ze zegt uiteindelijk: het zijn de verkeerde vragen.
Lees ook: Opvoeden = constant falen
De vragen die we onszelf moeten stellen
Het is belangrijk om uit te zoeken waarom het de moeite waard is om ouder te zijn. Gepieker over ouderschap zie je veel in blogs en tijdschriften, terwijl het eigenlijk een cruciaal onderdeel is van ons menselijke bestaan. De vragen die we onszelf moeten stellen, moeten gaan over waar het in de zorg aan kinderen om draait:
– Hoe zou de pubertijd eruit moeten zien?
– Hoe kunnen we het basisonderwijs (uiteindelijk ook een vorm van zorg aan kinderen) vormgeven?
– Wie moet er beslissingen nemen over het welzijn van kinderen?
– Hoe moeten we omgaan met nieuwe technologieën?
De gesprekken hierover zouden moeten uitstijgen boen de vraag ‘hoe je moet opvoeden’. Misschien helpt het om te denken aan een langetermijnvisie.
Van ‘opvoeder’ naar ‘ouder’ zijn
Het woord ‘ouder’ is geen werkwoord. Een kind grootbrengen is niet te vergelijken met werk uitvoeren om een bepaald resultaat te halen. Het gaat niet om een kind kneden tot het perfecte volwassene wordt.
Zorgen voor kind betekent veel meer dat je onderdeel bent van een diepgaande en unieke menselijke relatie. Het gaat om liefde. De bijzondere liefde die met de zorg voor kinderen samengaat, is er niet alleen voor de biologische ouders, maar is er voor alle mensen die voor kinderen zorgen.
Probeer dus daarom ook niet te denken aan hoe jij als opvoeder beoordeeld wordt. Jouw kwaliteit wordt niet afgemeten aan de resultaten van jouw kinderen. Net zoals de kwaliteit van een vriendschap ook niet wordt afgemeten aan de mate van geluk en prestaties van jouw vriendin vanaf het moment dat jullie elkaar hebben leren kennen.
Oma’s & baby’s versus mannen & mammoeten
In het boek van Gopnik lees ik nog iets anders interessants: het belang van oma’s. Dit stukje begint hiereem: Uit recent onderzoek komt naar voren dat niet het bekende verhaal van ‘de mannen zijn onze jagers’ onze evolutie het beste weergeeft. Dat wil niet zeggen dat jagen niet belangrijk was of dat het geen rol speelde in onze menselijke ontwikkeling. Maar de meest belangrijke veranderingen kunnen wel eens te maken hebben gehad met de relatie tussen oma’s en baby’s.
Baby’s grootbrengen is erg belangrijk. Het klinkt als de normaalste zaak van de wereld, maar het heeft in onze evolutie een cruciale rol gespeeld. Veel mensen bekommeren zich om baby’s: ouders, opa’s, oma’s, verzorgers, oudere kinderen, voorbijgangers, buurtbewoners. Het is een expeditie die minsten zoveel problemen kan opleveren als het neerhalen van een mammoet.
De oerkracht van oma’s
Oma’s lijken misschien vooral oeroud te zijn, maar ze spelen een belangrijke rol bij de zorg voor kinderen. Wij zijn de enige primaten die lang blijven zorgen voor kinderen, zelfs nadat ze allang zelf niet meer kunnen baren. Daarbij komt dat kinderen sowieso erg geschikt zijn om te leren van andere mensen. Ze kijken, meer dan welk dier dan ook, direct naar hulpmiddelen die andere mensen gebruiken en imiteren dat gebruik. Menselijke volwassenen blijken super geschikt te zijn om voor kinderen te zorgen en ze tegelijkertijd dingen te leren. En wie blijken er engelengeduld te hebben daarvoor? Juist, oma’s. Veel biologen zijn van mening dat deze feiten een grote rol hebben gespeeld in onze evolutie, meer nog dan de jagers.
Laten we dus meer genieten van de oerkracht van oma’s.
Recente reacties